Wypas ukierunkowany lub ochronny uznawany jest za najbardziej naturalny sposób na zachowanie i ochronę naturalnych siedlisk, np: łąk, wrzosowisk, polan górskich. Ponad to ma na celu zwiększenie różnorodności gatunkowej roślin i zwierząt.
Ze względu na to, że obecnie na całym świecie coraz więcej gatunków ma przyznany status "zagrożony wyginięciem" jest to niezwykle istotna praktyka.
W przeszłości, gdy ludzie karczowali ziemię pod uprawę i pastwiska, ich zwierzęta konie, krowy lub owce pomagały odtworzyć efekt działania dużych stad zwierząt roślinożernych (tarpany, tury, żubry, jelenie, sarny), które dawniej licznie przemierzały ziemię.
Wypas ukierunkowany ma na celu kontynuację tego tradycyjnego systemu, a tym samym pomoc w zachowaniu siedlisk, które przez stulecia się rozwijały a teraz grozi im zniszczenie.
Korzyści wynikające z wypasu ukierunkowanego:
- Utrzymanie bogatych w gatunki siedlisk dzikiej przyrody poprzez kontrolowanie dominujących, agresywnych, inwazyjnych gatunków. Umożliwia to zyskanie miejsca dla wielu innych gatunków i większej różnorodności
- Podtrzymywanie otwartych i zadrzewionych siedlisk oraz tworzenie wolnych przestrzeni dla kiełkowania nowych gatunków.
- Kontrolowane naruszenia gruntu przez zwierzęta gospodarskie są korzystne ze względu na to, że zapewniają nowe siedliska dla ciepłolubnych gadów i bezkręgowców oraz tworzą bezpieczne miejsca rozwoju dla nowych sadzonek.
- Odchody zwierząt gromadzą około 250 gatunków owadów, a tym samym stanowią źródła pożywienia dla ptaków, a także nietoperzy, lisów i borsuków.
- Lepsze zarządzanie pastwiskami na terenach marginalnych przyczynia się do poprawy dochodów gospodarstw oraz sprzedaż produktów przyjaznych dla dzikiej przyrody i produktów lokalnych.
Uzyskanie korzyści z wypasu ukierunkowanego jest możliwe wyłącznie przy jego odpowiednim zaplanowaniu i monitorowaniu. Nadmierny wypas może przynieść odwrotne skutki do zamierzonych, między innymi doprowadzić do erozji, zagęszczania gleby, niszczenia siedlisk, zmniejszenia bioróżnorodności.
Z tego względu unika się stosowania nawozów i innych substancji sztucznych, liczba osobników w stadzie jest ściśle kontrolowana, tak samo jak miejsce wypasu i ilość czasu, które stado spędza na danym obszarze zanim przeniesie się na inny.
Wypas ukierunkowany przynosi największe korzyści, gdy stada do niego wykorzystywane są różnorodne, mieszane. Wynika to z różnic w wyborze pożywienia i jego spożywaniu.
Krowy zazwyczaj są mało wybredne i zjadają najbardziej pospolite gatunki roślin, dzięki czemu delikatniejsze, mniej konkurencyjne rośliny mają możliwość wzrostu.
Podczas wypasu krowa owija język wokół wybranej rośliny i pociąga, co w połączeniu z deptaniem ziemi tworzy mozaikę roślin o różnej wysokości.
Konie wykazują podobną częstotliwość wypasu jak krowy, ale mają tendencję do zwiększania obszaru wypasu, przez co wywierają mniejszy wpływ na dany obszar niż krowy.
Owce są bardziej wybredne w wyborze pokarmu niż krowy. Przednimi zębami "ścinają" rośliny mniej więcej na tą samą wysokość, często tuż nad poziomem gruntu. Niektóre gatunki owiec, np Herdwick, chętnie pasą się w miejscach zarośniętych, a tym samym przyczyniają się do zmniejszenia prawdopodobieństwa wybuchu pożaru.
Używanie podczas wypadu owiec, krów i koni umożliwia uzyskanie różnorodności wysokości i struktury roślin, co tworzy idealne siedlisko dla szerokiej gamy dzikich zwierząt
W Polsce utrzymanie i ochrona zagrożonych ekosystemów i gatunków ptaków oraz zwiększenie różnorodności stało się głównym celem projektu „Karpaty Łączą – Tradycyjne pasterstwo jako forma czynnej ochrony zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych w Karpatach".
