Międzynarodowa Federacja Jeździecka definiuje "kucyka" jako konia, którego wysokość (bez podków) nie przekracza 148 cm. Wciąż jednak kilka małych ras koni osiąga taki wzrost albo mniejszy, a mimo to zachowują fenotyp konia i ich rejestr rasowy klasyfikuje je, jako konie. Przykładami są rasy islandzka i fiordzka, obie uznawane za konie, mimo że są kucykami.
Najczęściej przyjmuje się, że rozróżnienie to wynika z temperamentu i sposobu użytkowania, a także ogólnego wyglądu konkretnego konia.
A zatem które z ras koni można uznać za namniejsze na świecie?
Falabella
Za najmniejszą rasę koni na świecie uznawane są obecnie konie Falabella (pampa).
Co ciekawe, pomimo tego, że są niewielkiego wzrostu (71-86 cm w kłębie), ich proporcjonalna budowa ciała sprawia, że uważane są za miniaturowe konie, a nie kuce.
Uważa się, że Falabella jest potomkiem iberyjskich koni, które Hiszpanie przywieźli na terytorium Argentyny podczas najazdu kraju w XV wieku. Hiszpanie odnieśli klęskę a stada ich koni żyły swobodnie na wolności.
Przez stulecia adaptowały się coraz bardziej do surowego środowiska, aż powstały konie, które były fizycznie mniejsze, ale niezwykle silne, odporne i zdrowe.
Pochodzenie
Rasa Falabella powstała w Argentynie pod koniec XIX wieku, na skutek programu hodowlanego Patrica Newtalla, którego celem było stworzenie konia wielkości kucyka, przy jednoczesnym zachowaniu budowy i osobowości "pełnowymiarowego konia". Newtall krzyżował najmniejsze konie ze stada Criollo z potomkami iberyjskich ras.
Po śmierci Newtalla jego stado oraz metody hodowlane przejął zięć Juan Falabelli. Wzbogacił stado teścia o linie krwi kuców szetlandzkich, walijskich oraz małych koni pełnej krwi.
W latach czterdziestych XX wieku potomek Julio C. Falabelli stworzył oficjalny rejestr rasy - współcześnie znany jako Stowarzyszenie Hodowców Koni Falabella, jak również pracował nad standaryzacją rasy i osiągnięciu średniej wielkości poniżej 100 cm.
Rodzina selektywnie dobierała konie do hodowli, krzyżując najmniejszych klaczki z najmniejszymi ogierami, dzięki czemu każde pokolenie stawało się mniejsze, aż osiągnęły średnio 76 cm wzrostu stanowiących obecny standard rasy.
W 1980 r. Julio Caesar Falabella zmarł, a stado i rancza zostały podzielone pomiędzy jego drugą żonę Marię Luisę oraz jedyną córkę Marię Angelicę.
Maria Luisa nadal hoduje konie w Ameryce Południowej i eksportuje je do innych krajów. Natomiast Maria Angelica Falabella i jej partner biznesowy Washington Sea wraz z rodziną w 1995 roku przenieśli się do Karoliny Południowej w Stanach Zjednoczonych.
Od tego czasu kontynuują program hodowlany koni Falabella, zwiększają ich popularność na terenach USA oraz sprowadzają przedstawicieli rasy z Argentyny.
Warunkiem uzyskania wpisu do rejestru koni Falabella czystej krwi jest wykonanie badania DNA, które potwierdzi pochodzenie od stada rodziny Falabelli.
Wygląd i charakter
Ze względu na to, że do hodowli użyto różnych ras, pokrój falabelli jest zróżnicowany - od bardzo delikatnej budowy typowej dla konia arabskiego albo konia pełnej krwi angielskiej po cięższy typ quarter horse. Jednak wszyscy przedstawiciele rasy Falabella mają zwarte, proporcjonalnie zbudowane ciało o długich kończynach.
Źrebięta tej rasy są bardzo małe i po urodzeniu osiągają wysokość od 12 do 22 centymetrów. Wielkość dorosłego osobnika osiągają około trzeciego roku życia.
Badania weterynaryjne wykazały ciekawą anatomię tych koni. Na ogół posiadają 17 kręgów (większość koni posiada 18) oraz minimum jedną parę żeber mniej ( podobnie jak konie arabskie). Ponadto posiadają nieco większą głowę i grubszą szyję niż konie standardowej wielkości.
Po przodkach kucykach odziedziczyły mocny kościec, grubszą sierść, bujne owłosienie ogona, grzywy i szczotek pęcinowych.
Pampa to inteligentne, lojalne, łatwe do wyszkolenia konie. Cechuje je delikatność oraz potulne, łagodne usposobienie. Wykazują niezwykłe zdolności adaptacyjne, odporność oraz wytrwałość. Średnia długość życia tych małych koników wynosi 40-45 lat.
Użytkowanie
Ze względu na niewielki rozmiar konie Falabella mogą być dosiadane wyłącznie przez małe dzieci. Chociaż masa ich ciała wynosi ok. 35-40 kg są bardzo silne i powszechnie wykorzystywane do ciągnięcia lekkich powozów.
Są dobrymi skoczkami - bez obciążenia pokonują przeszkody do metra wysokości. Poza tym biorą udział w pokazach koni, hodowane są jako przewodnicy oraz zwierzęta towarzyszące.
Kuce Szetlandzkie
Kuce Szetlandzkie to jedna z najmniejszych ras koni na świecie. Pomimo tego Szetlandy często uznaje się za proporcjonalnie silniejsze od wielu koni pociągowych. Wynika to z predyspozycji rasy, zdolności do pracy pod obciążeniem dwukrotnie większym niż ciężar ciała kucyka.
Pochodzenie
Kuce Szetlandzkie to szkocka rasa, pochodząca z Wysp Szetlandzkich-archipelagu na Oceanie Atlantyckim, oddalonego od wybrzeża Wielkiej Brytanii o około 200 km w kierunku północnym.
Na terenach wysp małe kucyki istniały już w epoce brązu. Prawdopodobnie były krzyżowane przez miejscową ludność ze stadami importowanymi przez ludy nordyckie oraz celtyckie w latach 2 000 - 1 000 p.n.e.
Surowy klimat panujący na wyspach oraz brak pożywienia przez stulecia wywierały wpływ na kuce, czyniąc z nich niezwykle wytrzymałe, odporne, silne zwierzęta.
Poczatkowo wykorzystywane były przez osadników do prac w gospodarstwach, przy oraniu ziemi, jak również do ciągnięcia ciężkich wozów wypełnionych głównie węglem i torfem.
Proces zmian gospodarczych, technologicznych i społeczno- kulturalnych, który w XVIII wieku został zapoczątkowany na terytorium Anglii i Szkocji, doprowadził do znacznie większego zapotrzebowania na węgiel. Stada składające się z tysięcy kucyków wywożono z Wysp Szetlandzkich do Wielkiej Brytanii, aby w kopalniach pracowały przy wydobywaniu i zwożeniu węgla kamiennego.
Nowe prawo od lat 40 XIX wieku zabraniało wykorzystywania do pracy w kopalniach kobiet i dziewczynek, a następnie chłopców. Niewielkie, za to silne i wytrzymałe kucyki były doskonałym substytutem. Bez problemu przemieszczały się po niskich, podziemnych tunelach, ciągnąc wózki z węglem.
Niektóre z kucyków trafiały do kopalni usytuowanych na wschodnich terenach Stanów Zjednoczonych. Ostatnia taka kopalnia wykorzystująca kuce została zlikwidowana dopiero w 1971 roku.
Eksport kucyków znacznie zmniejszył liczbę i jakość ogierów na Szetlandach, zagrażając przyszłym wzorcom hodowlanym. W związku z tym w 1890 roku powstało Shetland Pony Pony Stud-book Society- instytucja zrzeszająca tradycyjne Szetlandy na całym świecie., której głównym celem jest dbanie o utrzymanie czystości rasy.
Podobna instytucja powstała w 1957 roku. Celem Shetland Islands Premium Stallion Scheme było rejestrowanie wysokiej jakości ogierów oraz przyczynianie się do ulepszania stanu hodowlanego.
Kuce Szetlandzkie na terytorium Stanów Zjednoczonych można rejestrować w American Shetland Pony Club, a także w Shetland Pony Society of North America.
Wygląd i charakter
Szetlandy to małe kuce o silnej, masywne budowie ciała. Osiągają od 81 do 107 cm wzrostu. Wzrost Szetlandów miniaturowych "mini" nie przekracza 86 cm.
Szetlandy mają małą głowę z szerokim czołem i raczej prostym profilem. Nieduże uszy są szeroko rozstawione, część słuchowa skierowana jest do przodu.
Szyja jest krótka, gruba i mocno umięśniona. Kłoda ma kształt beczkowaty. Kłąb słabo zarysowany. Grzbiet krótki. Muskularny zad jest zaokrąglony.
Nogi są krótkie i mocne. Kopyta zaokrąglone, zbudowane z tworzywa odpornego na uszkodzenia mechaniczne, ozdobione szczotkami.
Włosy grzywy oraz ogona są długie, proste i gęste. Charakterystyczne dla sierści kuców szetlandzkich jest podwojenie ilości włosów na zimę, co stanowi cechę adaptacyjną do surowego klimatu wysp Szetlandzkich.
Okrywa zimowa posiada dwie warstwy, jest gęsta i puchata. Natomiast letnia jest gładka i lśniąca.
Podstawową maścią występującą u kuców szetlandzkich jest kara, gniada, kasztanowata lub myszata. Licznie spotykane są również kucyki maści srokatej. Niedopuszczalną maścią u Szetlandów jest tarantowata.
Kuce szetlandzkie cechuje odwaga, wytrzymałość i silny, niezależny charakter. Są niezwykle inteligentne. Ich zachowania w dużym stopniu zależ ą od sposobu postępowania człowieka.
Zazwyczaj mają łagodne, przyjazne, spokojne usposobienie i chętnie współpracują z człowiekiem. Jednakże wymagają konsekwentnego prowadzenia i wychowywania przez osobę doświadczoną.
Użytkowanie
Obecnie kuce szetlandzkie to znana i lubiana rasa, powszechnie wybierana na wierzchowca dla dzieci.
Poza jazdą rekreacyjną, biorą udział w pokazach koni w klasie zaprzęgów. W Wielkiej Brytanii uczestniczą w Shetland Pony Grand National, galopując wokół toru wyścigowego z młodymi dżokejami.
Poza tym Szetlandy pojawiają się w ogrodach zoologicznych, mini zoo, cyrkach, jak również na różnego rodzaju imprezach, festynach. Wykorzystywane są w agroturystyce, a czasami podczas zajęć z hipoterapii.
Miniaturowe kuce szetlandzkie trenuje się, aby były w stanie pełnić taką samą rolę jak psy przewodnicy- wspierać osoby niewidome i słabowidzące. Zadanie to jest również wykonywane przez inne rasy koni miniaturowych.
Guoxia
Guoxia to bardzo stara i rzadko spotykana rodzima rasa koni w Chinach. Jest najmniejszą ze znanych chińskich ras.
W przeciwieństwie do innych małych koni z tego kraju Guoxia to kucyki czystej krwi. Mimo to rasa nie znalazła się wśród 51 innych ras koni, które Chiny zgłosiły do bazy danych DAD-IS FAO (System Informacji o Różnorodności Zwierząt Domowych).
Nazwa Guoxia tłumaczona jest jako "pod drzewem owocowym". Prawdopodobnie powstała w związku z częstym wykorzystaniem przedstawicieli tej rasy do pracy w sadach.
Niewielki rozmiar kucyków sprawiał, że mogły swobodnie czekać pod drzewkiem, gdy rolnicy zbierali owoce do koszyków umieszczonych na ich grzbietach oraz z łatwością przemieszczać się po sadzie.
Pochodzenie
Niestety istnieje niewiele informacji dotyczących Guoxia, stąd pochodzenie i historia rasy Guoxia nie jest dokładnie znana. Mimo to panuje przekonanie, że jej korzenie sięgają tysięcy lat wstecz do dynastii Song (960 - 1297). Wtedy to została zauważona w górzystych regionach południowo-zachodnich Chin.
Najprawdopodobniej przedstawiciele tej rasy pojawili się jednak znacznie wcześniej. Może o tym świadczyć znaleziony posąg z brązu, który przedstawia konia w typie Guoxia, a którego wiek określa się na 2000 lat.
Obecnie przyjmuje się, że kuce Guoxia wywodzą się z hrabstw Debao, Jingxi i Tyanyang w prefekturze Baise, znajdującej się w zachodniej części autonomicznego regionu Guangxi Zhuang w południowych Chinach.
Jak już wspomniano, ze względu na drobną budowę ciała kucyki były powszechnie używane do przenoszenia koszyków z owocami w sadach, czemu zawdzięczają swą nazwę. Poza tym używano ich, jako kucyków rekreacyjnych dla królewskich kobiet i kochanek.
Następnie rasa na wiele lat została zapomniana, a nawet uznana za wymarłą. Sytuacja zmieniła się dopiero w 1981 roku, gdy na rodzimym terenie Guoxia odkryto stado składające się z tysięcy kucyków. Spowodowało to natychmiastowe utworzenie stowarzyszenia rasy.
Choć obecnie uważana jest za rzadką rasę, liczebność populacji utrzymuje się na stabilnym poziomie.
Wygląd i charakter
Kuce Guoxia różnią się między sobą wielkością i pokrojem w zależności od ich środowiska naturalnego. Jednak najczęściej osiągają 110 cm wzrostu.
Uznawane są za kuce prymitywnego typu. Charakteryzuje je mała głowa, krótka szyja oraz prosty grzbiet. Mają mocne, dobrze zbudowane nogi zakończone twardymi kopytami.
Najczęściej występującym umaszczeniem wśród przedstawicieli tej chińskiej rasy jest gniade, dereszowate i siwe.
Guoxia to kuce o potulnym, łagodnym, przyjaznym usposobieniu. Pomimo niewysokiego wzrostu są silne, wytrzymałe, zdolne do pracy w trudnym, skalistym terenie.
Użytkowanie
Kuce Guoxia wykorzystywane są głównie do nauki jazdy, jako wierzchowiec dla dzieci.
Kuce Noma
Noma to najmniejsza spośród 8 rodzimych ras Japonii. Występuje niezwykle rzadko, a całkowita populacja kuców jest tak mała, że rasa uznawana jest za zagrożoną wyginięciem.
Nazwa rasy pochodzi od dawnego okręgu Noma, który kiedyś stanowił najbardziej wysuniętą na północ część prowincji Iyo, a współczesnie obejmuje teren japońskiej profektury Ehime.
Pochodzenie
Japońskie konie wywodzą się od stad, które sprowadzano z różnych obszarów Azji. Pierwszy taki import prawdopodobnie miał miejsce ok VI wieku. W tym okresie konie hodowane były jako zwierzęta juczne.
Ponadto do momentu wynalezienia broni palnej w XVI wieku wykorzystywano je podczas działań wojennych.
Z terenów pól bitewnych okresu rządu szogunatu Kamakura (1185- 1333, znanego z pojawienia się kasty wojowników, samurajów i ustanowienia japońskiego feudalizmu) archeolodzy wydobyli szczątki ok. 130 koni. Były to niewielkie koniki, których wysokość w kłębie wynosiła od 110 do 140 cm.
Rasa Noma może pochodzić z małych wysepek pomiędzy Honsiu i Sikoku. Według zachowanych relacji w tych okolicach kuce hodowano do transportu oraz działań wojennych.
Najlepiej do tego celu nadawały się większe osobniki. Mniejsze oddawano rolnikom, którzy wykorzystywali je na stromych terenach, jako zwierzęta juczne. Nie było ich jednak dużo. Szacuje się, że w drugiej połowie XIX wieku było zaledwie 300 kucyków.
Liczebność Nomy jeszcze bardziej spadła po zakończeniu wojny rosyjsko - japońskiej.
W 1904 - 1905 roku podjęto działania zmierzające do wyhodowania większych koni do walki. Zaczęto sprowadzać z zagranicy duże konie, a hodowla tradycyjnych, małych ras została zakazana.
Mimo to, niektórzy rolnicy w dalszym ciągu trzymali kilka kucyków i wykorzystywali je do pracy na roli.
Mechanizacja rolnictwa po drugiej Wojnie Światowej doprowadziła do tego, że ich przydatność jeszcze bardziej zmalała.
W 1978 roku kuce Noma znalazły się na granicy całkowitego wyginięcia. Dwa kucyki znajdowały się w Zoologicznym Parku w Tobe, cztery u prywatnego hodowcy.
W mieście Imabari ( prefektura Ehime, Sikoku) w 1989 roku powstał rezerwat mający na celu ochronę i zwiększenie liczebności kuców Noma. W momencie rozpoczęcia działalności pod opieką rezerwatu znajdowało się 30 osobników. Do 2008 roku liczba ta wzrosła do 84.
Badania przeprowadzone wśród japońskich ras koni w 2003 wykazały, że kuce Noma są blisko spokrewnione z trzema rasami pochodzącymi z małych, japońskich wysp: Yonaguni, Tokara oraz Misaki.
Wygląd i charakter
Kuce Noma osiągają ok 110 - 112 cm wzrostu. Charakteryzuje je mocna, zwarta budowa ciała. Sa wytrzymałe i zwinne. Bardo dobrze radzą sobie podczas wypraw po wymagającym, górzystym terenie.
Użytkowanie
Przez stulecia kuce Noma wykorzystywane były podczas prac na roli, działań wojennych, a także jako zwierząta juczne.
Obecnie stanowią główną atrakcję turystyczną Wyżyny Noma Uma, która odwiedzana jest przez około 20 000 osób rocznie.
Dodatkowo kucki Noma wykorzystywane są jako wierzchowce dla dzieci oraz podczas hipoterapii.
