Pochodzenie i historia rasy
Najwcześniejsi przodkowie koni lipicańskich pochodzodzą z VII wieku. Właśnie wtedy do Hiszpanii przybyli Maurowie, a wraz z nimi konie berberyjskie. Skrzyżowanie tej rasy z rodzimą, hiszpańską rasą skutkowała powstaniem koni andaluzyjskich i innych ras iberyjskich.
W XVI wieku, gdy zarówno Hiszpanią, jak i Austrią rządziła dynastia Habsburgów, dążono do wyhodowania rasy, która będzie łączyła w sobie cechy idealnego konia do działań wojskowych oraz użytkowego w szkołach jeździeckich cieszących się popularnością wśród europejskiej szlachty.
W tym celu w 1562 roku cesarz Maksymilian II sprowadził do Austrii konie andaluzyjskie i założył dworską stadninę w Kladrub.
Arcyksiąże Karol II - brat Maksymiliana II i władca Austrii Wewnętrznej założył podobną stadninę we wsi Lipizza (obiecnie Lipica w Słowenii), od której rasa wzięła swą nazwę.
Krzyżowano w niej rasy hiszpańskie, barokowe i arabskie. Potomstwo zrodzone z tych krzyżówek łączono z wymarłą już rasą neapolitańską, a także końmi hiszpańskimi pochodzącymi z Niemiec i Danii.
Stadniny w Kladrub i Lipicy wymieniały się między sobą stadami. Kladrub specjalizowało się w hodowli koni do powozów, a Lipica w zaprzęgowych i wierzchowych.
Od 1920 roku główną stadniną koni użytkowanych w wiedeńskiej Hiszpańskiej Szkole Jazdy stało się Piber koło Grazu.
Tamtejsza hodowla była bardzo selektywna. Przebywały w niej wyłącznie ogiery wykazujące zdolności w ujeżdżaniu oraz klacze, które przeszły rygorystyczne testy wydajnościowe.
Wygląd i charakter
W większości przypadków konie lipicańskie są nizebyt wysokie - osiągają od 147 do 157 cm wzrostu.
W stajniach ukierunkowanych na hodowlę koni w oryginalnym type zaprzęgowym przedstawiciele rasy lipicańskiej są wyżsi - ok. 165-167 cm w kłębie.
Lipicany to konie w typie barokowym. Charateryzują się łukowatą, muskularną szyją, prostym lub lekko wypukłym profilem, mocnym zadem oraz szeroką, głęboką klatką piersiową.
Kończyny są dobrze umięśnione z wyraźnie zarysowanymi ścięgnami. Gruby ogon jest wysoko osadzony, grzywa lekko falowana.
Źrebięta rasy lipicańskiej zazwyczaj rodzą się z pigmentowanym umaszczeniem karym lub gniadym, czarną skórą i ciemnymi oczami. Z roku na rok ich sierść staje się coraz jaśniejsza, a między 6-10 rokiem życia ostatecznie przybiera siwą barwę. Tylko nieliczne z koni pozostają gniade lub kare przez całe życie.
Lipicany charakteryzuje inteligencja, bystrość, chęć współpracy z człowiekiem, do którego szybko się przywiązują. Są pełne energii, a jednocześnie pokorne i posłuszne.
Użytkowanie
Konie lipicańskie są znane i cenione przede wszystkim dzięki pokazom w Hiszpańskiej Szkole Jazdy w Wiedniu.
Podczas występów ogiery prezentują niezwykłe umiejętności zgodne z kanonami klasycznego ujeżdżania (w tym trudne skoki i inne ruchy określane mianem "powietrze nad ziemią). Niezwykła atmosfera piękno i gracja koni sprawia, że spektakle te są wyjątkowym, niezapomnianym przeżyciem.
Poza tym przedstawiciele rasy lipicańskiej rywalizują w powożeniu i ujeżdżaniu. Biorą udział w pokazach na terenie Austrii i poza jej granicami. Wykorzystywane są jako konie zaprzęgowe ciągnące kolorowe wozy z turystami, jak również konie wierzchowe.
Konie lipicańskie są bohaterami książek, występują w programach telewizyjnych i filmach. Między innymi w filmie Walta Disneya "Cud białych ogierów" (1963), przedstawiającym ratowanie ogierów lipicańskich podczas II Wojny Światowej przez Armię Stanów Zjednoczonych.
Wizerunek konia lipicańskiego uwieczniono również na słoweńskiej monecie o nominale 20 cenów.
