W literaturze fachowej, jak również podczas sporządzania specjalistycznego opisu maści konia, na przykład podczas wydawania paszportu wykorzystuje się pojęcie sierść (odnoszące się do włosów krótkich) oraz włosia (dotyczące grzywy, ogona oraz szczotek pęcinowych).
Umaszczenia u koni dzieli się na maści zasadnicze oraz nakładające się na nie wzory białej sierści. Osobniki, które nie mają takich wzorów określa się mianem koni maścistych. Natomiast te z wzorami końmi kolorowymi.
W przypadku młodych koni, które z czasem zmieniają sierść źrebięcą jej odcień może ulegać rozjaśnieniu lub ściemnieć, dlatego podczas określania maści przede wszystkim zwraca się uwagę na kolor występujący na obszarach najszybciej ulegającym zmianom - głowie, szyi i pośladkach.
Umaszczenie Białe
Białe umaszczenie u koni, które wynika z genetycznych uwarunkowań występuje rzadko. Bardzo często zdarza się, że koń uznawany jest za białego, a w rzeczywistości jest to koń siwy, którego sierść uległa całkowitej depigmentacji.
Konie posiadające dominujący gen biały przez całe życie mają różową skórę, białą sierść i brązowe lub niebieskie oczy. Nieliczne białe konie rodzą się z częściową pigmentacją skóry i sierści, która w miarę procesu dojrzewania może, ale nie musi pozostać zachowana.
Umaszczenie Bułane
Gniade umaszczenie podstawowe rozjaśnione przez gen Dun.
Charakterystyczną cechą jest prymitywne, czarne pręgowanie na grzbiecie a w przypadku niektórych osobników również na kończynach, łopatkach, kłębie i szyi. Włosie zazwyczaj jest niejednolite, składające się z czarnych albo ciemnych i jasnych włosów.
U klasycznego konia bułanego sierść przyjmuje odcień żółtawy, beżowy albo popielaty. Włosie, a także głowa i kończyny są ciemniejsze lub czarne. Czasami zewnętrzne pasma grzywy, a także te przy nasadzie ogona są jaśniejsze.
Odcienie maści bułanej:
- jasnobułana;
- bułana;
- ciemnobułana - na kłodzie występują liczne czarne włosy, kończyny mogą być całe czarne.
Umaszczenie Czerwonobułane
Podstawowe umaszczenie kasztanowate rozjaśnione przez gen Dun.
Sierść przybiera rudawobeżowy odcień. Miejsca, które nie podlegają rozjaśnieniu - głównie głowa i kończyny, jak również charakterystyczne pręgowanie są koloru rudego. We włosiu w przypadku dorosłych osobników występują jaśniejsze pasma.
Odcienie maści czerwonobułanej:
- jasnoczerwonobułana;
- czerwonobułana;
Umaszczenie Cremello
Różne umaszczenia rozjaśnione genem Cream:
- Cremello - rozjaśniona kasztanowata o białokremowym odcieniu;
- Perlino - podwójnie rozjaśniona maść gniada o beżowym odcieniu;
- Burocremello - podwójnie rozjaśniona maść kara o szarym odcieniu.
Konie Cremello mają różową skórę, kremową sierść, bladoniebieskie oczy oraz białe włosie. Kolor kremowy przybiera różny odcień od bardzo bladej bieli do bladego złota (jak blady palomino).
Na kończynach Cremello mogą występować białe oznaki (np. skarpetki). W przypadku osobników, u których nie występują odmiany na nogach mogą one przybierać ciemniejszy odcień niż reszta ciała.
Umaszczenie Dereszowate
Umaszczenie uwarunkowane występowaniem genu dominującego Rn, wzór białych włosów na maści zasadniczej.
W obrębie szyi, tułowia, górnej części kończyn występuje równomierna mieszanka włosów maści podstawowej z białymi. Dolne części kończyn, jak również głowa, grzywa oraz ogon pozostają w kolorze umaszczenia zasadniczego albo białych włosów w tych obszarach jest wyraźnie mniej.
W zależności od pory roku umaszczenie dereszowate może ulegać zmianie. W okresie jesienno - zimowym są ciemniejsze, wiosną i latem jaśniejsze.
Umaszczenie dereszowate najczęściej występuje u ras zimnokrwistych i kuców.
Umaszczenie Gniade
Umaszczenie zasadnicze, podstawowe. U gniadoszy sierść przybiera różne natężenie czerwonobrunatnej barwy, a włosie oraz kończyny do wysokości stawów nadgarstkowych i skokowych są zawsze czarne (podpalane). Dotyczy to dorosłych osobników, bowiem u źrebiąt często nie występuje podpalanie kończyn.
Odcienie maści gniadej:
- jasnogniada - jasnoczerwonobrunatna sierść z żółtawym odcieniem, jaśniejsze okolice brzucha i pachwin, słabe podpalanie;
- gniada - czerwonobrunatna, wiśniowa sierść;
- ciemnogniada - ciemnobrązowa sierść z licznymi czarnymi włosami oraz czarnymi kończynami;
- skarogniada - sierść o prawie czarnym odcieniu z wyraźnymi rozjaśnieniami ( czerwonobrunatna albo żółtawa) okolic nozdrzy, pachwin i słabizn.
Umaszczenie Izabelowate (Palomino)
Umaszczenie kasztanowate rozjaśnione genem Cream.
Sierść koni izabelowatych przybiera odcień od jasnokremowego do głębokiego złota. Grzywa i ogon zazwyczaj są białe lub jasnokremowe. Skóra ciemna albo różowa, która ciemnieje z czasem. Oczy brązowe albo bursztynowe.
Obecność genu "sadzy" (sooty gene) może powodować występowanie ciemniejszych włoski w grzywie, ogonie i sierści. Odcień sierści koni izabelowatych może się zmieniać w zależności od pory roku- zimą jest kremowy, latem złoty.
Palomino nie uznaje się za prawdziwą hodowlę, ze względu na to, że tworzone jest przez genetyczny mechanizm niepełnej dominacji.
Większość rejestrów kolorystycznych została założona przed zdobyciem tak dogłębnej wiedzy o genetyce kolorystyki sierści, dlatego standardowa definicja palomino opiera się na widocznym kolorze sierści, a nie na dziedziczności lub ukrytej obecności genu rozcieńczającego.
Złoto umaszczone Palomino z białą grzywą i ogonem są uwiecznione na starożytnych gobelinach, obrazach i innych artefaktach Europy i Azji sprzed ponad dwóch tysięcy lat. Złote konie były ulubieńcami królów oraz przywódców wojennych.
Charakterystyczny kolor koni izabelowatych sprawia, że chętnie wykorzystywane są podczas pokazów, parad lub programów telewizyjnych. Najbardziej znanymi Palomino byli Trigger - wierny wierzchowiec hollywoodzkiego aktora Roya Rogersa oraz Bamboo Harvester - Pan Ed, który w latach 60 XIX wieku miał swój własny program telewizyjny.
Umaszczenie Jelenie
Gniade umaszczenie podstawowe rozjaśnione genem Cream.
Sierść ma odcień od jasnego beżu, przez złotawy, aż do ciemnobrązowego. Podpalania i grzywa ciemnoczekoladowe.
Dolne partie kończyn, grzywa, ogon, koniuszki uszu są czarne (czasami występuje domieszka jasnych włosów). U kilkotygodniowych źrebiąt czarne włosy mogą nie występować.
Konie o umaszczeniu jelenim z wyglądu często mylone są z bułanymi. Cechą odróżniającą je od siebie jest czarna pręga grzbietowa, która w przypadku maści jeleniej nie występuje.
Umaszczenie Kare
Umaszczenie zasadnicze, podstawowe. U koni karych zarówno skóra jak i sierść są jednolicie czarne. Podczas lata końcówki włosów mogą być rozjaśnione do koloru rudego. Nie występują białe odmiany na głowie lub na kończynach.
Ze względu na to, że czarny pigment absorbuje i zatrzymuje więcej ciepła umaszczenie kare częściej występuje u koni i kucyków żyjących w chłodniejszym klimacie.
Umaszczenie Kasztanowate
Umaszczenie zasadnicze, podstawowe, które wynika z różnych form i gęstości faeomelaniny- czerwonego pigmentu.
Sierść koni kasztanowatych przybiera różnorodny odcień od miodowo-złotego, poprzez pomarańczowo-czerwony, miedziany i czekoladowy. Najciemniejsze odcienie kasztanowca nazywane są kasztanami wątrobowymi.
Konie, u których występują czarne punkty (czarna grzywa, ogon, kończyny), pomimo odpowiedniego koloru sierści nie mogą być zarejestrowane, jako kasztanki. Grzywa i ogon powinny być tego samego koloru co sierść albo jaśniejsze. Wokół oczu mogą występować ciemniejsze, ale nie czarne włoski.
Odcienie umaszczenia kasztanowatego:
- jasnokasztanowate - jasnorudożółta sierść oraz jasne włosie;
- kasztanowate - rudożółta sierść oraz rudożółte lub jaśniejsze włosie;
- kasztanowate z jasnym włosiem - rudożółta sierść oraz jasne włosie;
- ciemnokasztanowate - ciemnobrazowa albo czekoladowa sierść oraz ciemnobrązowe włosie;
- brudnokasztanowate - ciemnobrązowa sierść oraz jasne włosie.
Umaszczenie Myszate
Umaszczenie kare rozjaśnione genem Dun.
Sierść przybiera odcienie szarości. Głowa, włosie oraz pręgowanie są czarne. Kończyny nisko podpalane.
Odcienie maści myszatej:
- jasnomyszate;
- myszate;
- ciemnomyszate;
- bułanomyszate;
Umaszczenie Perlino
Konie Perlino ( tak samo jak Cremello) charakteryzuje różowa skóra, kremowa sierść i niebieskie oczy. Kolor kremowy w ich przypadku różnicuje się od bardzo bladej bieli do jasnej kawy.
Kończyny mogą być białe (z powodu oznaczeń) albo trochę ciemniejsze niż reszta ciała. Kolor ogona i grzywy określa się, jako kolor żółty, kawowy lub opalenizna. Jest ciemniejszy niż w przypadku Cremello.
Trudno stwierdzić, czy koń kremowy jest Cremello czy Perlino, jeśli nie posiada się informacji o jego rodowodzie.
Umaszczenie Rabicano
Wystąpienie umaszczenie warunkuje posiadanie dominującego genu Rb.
W okolicach pachwin, żeber, zadu i nasady ogona (tzw. ogon skunksa) rozproszone są pojedyncze białe włosy.
Umaszczenie dereszowate najczęściej występuje u koni czystej krwi arabskiej, pełnej krwi angielskiej, małopolskich oraz Quarter Horse.
Umaszczenie Siwe
Wzór białych włosów na maści zasadniczej. Siwy kolor sierści spowodowany jest przebiegiem depigmentacji kolorowych włosów. Proces ten nie wpływa na zmianę koloru skóry oraz oczy, które w przypadku siwków zawsze są ciemne.
Konie siwe rodzą się z dowolnym kolorem podstawowym zależnym od innych obecnych genów barwnych. Pierwsze białe włosy mogą pojawiać się tuż po porodzie lub w pierwszym roku życia i stają się coraz bardziej powszechne w miarę starzenia się konia.
Tempo pojawiania się siwizny jest kwestią indywidualną z tego powodu nie można na jej podstawie oceniać wieku zwierzęcia - na jednym koniu proces pigmentacji przebiega bardzo szybko, na innym powoli.
Niektóre konie zachowują przez całe życie mieszankę jasnych i ciemnych włosków, a niektóre szybko stają się czysto białe.
W okresie przejściowym mogą występować owalne, białe plamy, hreczka (ciemne plamki na białej sierści) lub krwawa odmiana (ciemna, duża i nieregularna plama), choć ta ostatnia występuje bardzo rzadko.
Najbardziej znaną rasą charakteryzującą się siwym umaszczeniem jest rasa koni lipicańskich. Poza tym przewaga siwej maści występuje u koni andaluzyjskich oraz Percheronów.
Umaszczenie Smoky Black (Kare Przydymione)
Konie o karym przydymionym umaszczeniu mają sierść czarną albo o kilka odcieni jaśniejszą od głębokiej czerni. Spowodowane jest to działanie pojedynczego genu Cream na podstawowy kolor sierści.
Rozpoznanie umaszczenia Smoky Black nie jest proste. Rozjaśniający gen Cream nie jest widoczny, przez co konie o tej maści wydają się być czarne.
Sierść może wydawać się nieco bardziej podatna na blaknięcie do brązowego odcienia pod wpływem działalności promieni słonecznych i wiatru. Jednak sam fakt blaknięcia na słońcu nie musi dowodzić ani obalać, że dany koń jest kary przydymiony. Tylko badania genetyczne umożliwiają właściwe rozpoznanie.
Jednym ze sposobów wizualnej identyfikacji umaszczenia Smoky Black jest ocena oczu, które mogą być bursztynowe nawet w dorosłym życiu. Odróżnienie bursztynowo-brązowego oko od ciemnobrązowego oka nie jest jednak proste, szczególnie jeśli nie ma innych koni do bezpośredniego porównania.
Umaszczenie Smoky Cream (Kremowe Przydymione)
Konie Smoky Cream mają niebieskie oczy, różową skórę i kremową sierść o odcieniu porównywanym do kawy z dużą ilością mleka. Ich grzywa i ogon są żółtawe lub kawowe. Tylne kończyny są białe albo nico ciemniejsze niż reszta ciała.
Umaszczenie Srebrne
Konie o umaszczeniu srebrnym posiadają gen Silver, który rozjaśnia podstawową karą maść do koloru czekoladowo- brązowego.
Wyróżnia się dwie odmiany srebrnego umaszczenia:
Umaszczenie Gniade Srebrne
Konie o umaszczeniu gniadym srebrnym zachowują czerwonawy odcień sierści. W niektórych przypadkach niewielka ilość srebrnych włosów nadaje im czekoladowy połysk. Grzywa i ogon zazwyczaj są białe lub srebrne, ciemniejsze u nasady. Kończyny są brązowo - srebrne.
Umaszczenie Kare Srebrne
Na czekoladowo- brązowej sierści pojawiają się pierścienie jaśniejszych włosów w odcieniu srebra lub platyny. Ogon i grzywa mogą być białe, srebrzysto- szare, ciemnoszare, szaro- brązowe.
Źrebięta o umaszczeniu srebrnym zazwyczaj mają jasną sierść o pszenicznym odcieniu, białe rzęsy oraz zwężające się pionowe pasy na kopytach. Z czasem te charakterystyczne cechy zanikają.
Do ras posiadających gen Silver zaliczają się rasy skandynawskie, między innymi: kuce szetlandzkie, islandzkie, walijskie, walijskie górskie.
Umaszczenie Srokate
Srokatość to wzory białych plam na różowej skórze, które występują na przemian z plamami maści zasadniczej na ciemnej skórze.
Umaszczenie Srokate Tobiano
Wzór warunkowany dominującym genem TO.
Na umaszczeniu podstawowym występują różnorodne, białe plamy o gładkich krawędziach lub obrysowanych, które przecinają górną linię ciała i pionowo spływają w kierunku brzucha.
Czasami na białych plamach mogą znajdować się małe kropki maści zasadniczej - małe "plamki atramentu" albo duże, postrzępione plamy - "łapy niedźwiedzia".
Cechą charakterystyczną jest występowanie dużych odmian na wszystkich kończynach albo ich całkowita biel.
Głowa jest zawsze ciemna, możliwe są odmiany. Oczy zazwyczaj też mają ciemny kolor. Kolor grzywy zależny jest od usytuowania plam - przy każdej białej łacie włosie jest białe.
Ogon może być jedno lub dwukolorowy. Na kopytach może występować paskowanie.
Umaszczenie Srokate Calico Tobiano
Wariant wzoru Tobiano ujawniający się u koni, które posiadają jeden alleg genu Cream.
Na rozjaśnionej powierzchni ciała konia poza białymi plamami, występują również obszary, które nie zostały objęte działaniem genu Cream, przez co są koloru gniadego albo kasztanowego. Ze względu na to, że obszar ciemniejszych plam nie jest duży jest łatwy do przeoczenia.
Umaszczenie Srokate Frame Overo
Uwarunkowane dominującym genem Overo.
Białe plamy o nieregularnych kształtach i postrzępionych krawędziach ułożone są w sposób horyzontalny. Plamy w kolorze maści podstawowej znajdują się na "obrzeżach". Na ciemnej skórze mogą pojawiać się "cienie" białych włosów.
Na kończynach, które zazwyczaj są ciemne mogą występować postrzępione odmiany.
Na głowie znajdują się duże, białe plamy, które często sięgają poza oczy albo sprawiają, że jest zupełnie biała. Tęczówka jest zazwyczaj niebieska.
Umaszczenie Srokate Sabino
Umaszczenie warunkowane posiadaniem genu Sb1.
Głowa oraz kończyny w dużej części są białe. Plamy o nieregularnym kształcie najczęściej pokrywają brzuch, kończyny i głowę. W niektórych przypadkach występują na całym ciele konia.
Często włosy maści podstawowej mieszają się z białymi dając efekt podobny do dereszowatości.
Umaszczenie Srokate Splash
Najmniej popularny wzór umaszczenia srokatego. Kończyny, brzuch oraz głowa są białe. Reszta ciała jest jednolita. Tęczówka oka zazwyczaj jest niebieska.
Umaszczenie Szampańskie
Szampańskie umaszczenie wynika z rozjaśnienia maści podstawowej genem Champagne. Powoduje on rozjaśnienie koloru czerwonego do złotego, a czarnego do brązowego.
Źrebięta, które odziedziczyły ten gen rodzą się z jasnoniebieskimi oczami, które w miarę dojrzewania konia przechodzą w zielone, a ostatecznie pozostają brązowe lub bursztynowe.
Skóra koni o umaszczeniu szampańskim jest różowa. Z czasem może ciemnieć i zaczynają się na niej pojawiać ciemne "piegi".
Umaszczenie Amber Champagne (Bursztynowy Szampan)
Konie o podstawowym umaszczeniu gniadym, rozjaśnione genem Champagne. Mają sierść o złoto- brązowym odcieniu oraz ciemną grzywę, ogon oraz kończyny. Skóra różowa z "piegami". Oczy początkowo jasnoniebieskie, około trzeciego miesiąca życia stają się brązowe albo bursztynowe.
Umaszczenie Classic Champagne (Klasyczny Szampan)
Kare umaszczenie podstawowe rozjaśnione przez gen Champage.
Przybiera odcień opalenizny lub przydymionego brązu. Ogon, grzywa, kończyny i okolice oczu oraz pyska są ciemniejsze. Oczy po urodzeniu są jasnoniebieskie. Po około trzech miesiącach przybierają kolor bursztynowy lub brązowy.
Umaszczenie Gold Champagne (Złoty Szampan)
Podstawowe umaszczenie kasztanowate rozcieńczone genem Champagne. Zloty kolor sierści sprawia, że konie o umaszczeniu Gold Champagne często mylone są z Palomino. Mają białe albo złote grzywy i ogony.
Umaszczenie Tarantowate
Wyróżnia się siedem wzorów umaszczenia tarantowatego, które wynikają z działania tzw. genów modyfikatorów.
W zależności od konkretnego wzoru sierść jest najczęściej nakrapiana lub mieszana. Skóra jest różowa lub nakrapiana. Cechą charakterystyczną jest występowanie pręgowania na kopytach oraz wyraźna, biała twardówka oka.
Wygląd koni tarantowatych z biegiem czasu może ulegać zmianie, przekształcając się we wzory o większym udziale barwy białej, która narasta od zadu.
Wzór Biały
Ciało konia jest białe, skóra nakrapiana, kopyta pręgowane. Może występować wyraźnie widoczna twardówka oka.
Wzór Cętkowany
Na białej powierzchni ciała konia występują małe plamki w kolorze gniadym, kasztanowym lub karym. Skóra jest ciemna.
Wzór Derka
Na zadzie i kłodzie konia występuje duża biała plama, na której znajdują się różnorodne plamki w kolorze maści maści zasadniczej. Granice derki są nieregularne o postrzępionych brzegach. Wzór ulega modyfikacji w miarę upływu czasu albo pozostaje niezmienny przez całe życie konia. Krawędź derki może być cętkowana, gładka albo mieszanej sierści.
Wzór Duch
Cechą charakterystyczną są ciemne plamki w kształcie trójkąta występujące nad kopytami. Grzywa, ogon oraz niektóre miejsca na ciele w momencie narodzin są ciemne. Z czasem koń bieleje, a dotychczas ciemne obszary zostają pokryte mieszaniną włosów maści podstawowej oraz białej.
Wzór Lampart
Na białej sierści na różowej skórze ciała konia występują równomiernie rozłożone, różnorodne plamy w kolorze gniadym, kasztanowatym lub karym na ciemnej skórze.
Istnieje również tzw. Lampart Bez Plamek. Wzór ten widoczny jest w momencie narodzin konia i pozostaje niezmienny przez całe jego życie. Niektóre miejsca na ciele, np.: głowa, szyja, brzuch okolice pachwin, czy też guzów łokciowych pozostają maści zasadniczej lub wymieszanej z białymi włosami. W niektórych przypadkach klacze całkowicie białe rodzą źrebięta tarantowate.
Wzór Oszroniony
Na całym ciele konia, a w szczególności na zadzie włosy maści podstawowej mieszają się z białymi na ciemnej skórze. Białe włosy mogą się grupować w małe, nieregularne plamki. Wzór ten przypomina umaszczenie dereszowate.
Wzór Płatki Śniegu
Na umaszczeniu podstawowym rozsiane są białe plamki o średnicy 1-3 cm. Z biegiem czasu ich liczba wzrasta, co powoduje modyfikację wzoru.
Wzór Werniksowaty
Na obszarach znajdujących się blisko kości występują włosy maści podstawowej albo mieszanka koloru zasadniczego z białym. Pozostałe miejsca są całkiem białe.
