Rasa koni budionnowskich została oficjalnie zarejestrowana w Rosji po II wojnie światowej w wyniku hodowli w stadninach Siemiona Budyonnego oraz Stadninie Pierwszej Kawalerii w obwodzie rostowskim.
Pochodzenie
Pochodząca z Rosji rasa koni budionnowiskich zawdzięcza swe istnienie marszałkowi Siemionowi Budionnemu - dowódcy radzieckiej kawalerii, który po zakończeniu rewolucji w 1920 roku zainicjował hodowlę koni gorącokrwistych.
Opierała się ona na krzyżówce rodzimych klaczy czarnomorskich i dońskich z ogierami pełnej krwi angielskiej wyróżniających się budową oraz predyspozycjami do wyścigów. W sumie w pracy hodowlanej wykorzystano ponad 70 ogierów angielskich i 657 klaczy: 359 anglo-dońskich, 37 anglo-czarnomorskich i 261 anglo-dońsko-czarnomorskich, które stały się podstawą genetyczną rasy.
Działania te miały na celu wyhodowanie wytrwałych, odważnych wierzchowców, które stanowić będą wsparciem dla kawalerii, a jednocześnie uszlachetnią krajową hodowlę.
Młode konie przez długi czas trenowano pod siodłem, aby wypracować u nich jak najlepsze chody, a także testowano pod kątem wyścigów i biegów długodystansowych. Najlepsi przedstawiciele rasy trafiali do wojska, gdzie dosiadali ich oficerowie i uczniowie szkoły kawalerii.
Założeniem hodowli Budionnowskiego była metoda hodowli stadnej kulturowej, czyli trzymanie koni na stepach w dużych stadach lub grupach, w których osobniki są do siebie dopasowane pod względem charakteru.
Latem same musiały szukać pożywienia na stepie, aby rozwinąć swoją niezależność. W zimie trzymano je w stajniach i karmiono mieszankami paszowymi oraz sianem.
Z reguły koń kawaleryjski musiał pokonywać co najmniej 100 km dziennie przez wiele dni pod rząd, po czym mieć wystarczająco dużo siły, aby wziąć udział w wyczerpującej walce.
Podczas tzw. Wielkiej Wojny Ojczyźnianej (okres od ataku Niemiec na ZSRR w 1941 roku do kapitulacji Niemiec i zakończenia II Wojny Światowej 9 maja 1945 roku) konie budionnowskie wykorzystywano do tworzenia jednostek kawalerii, transportu wojsk, ciężkiej artylerii. Zastępowały sprzęt zniszczony przez hitlerowców i z łatwością pokonywały trudny teren pozbawiony dróg, po których nie mogły przemieszczać się ciężkie maszyny wojskowe.
W tym czasie konie włączone do jednostek kawalerii radzieckiej pokonywały długie dystanse bez zapewnienia wystarczającego odpoczynku i wyżywienia. Mimo to wykazywały ogromną wytrzymałość fizyczną i odporność, a tym samym spełniały rygorystyczne wymagania, jakie w ZSRR stawiano wysokiej klasy koniom kawaleryjskim.
Latem 1946 roku przedstawicieli tej rasy poddano próbie mającej na celu sprawdzenie ich wytrzymałości, wytrwałości i przystosowania do wysokich temperatur.
W tym celu konie musiały pokonać dystans 200 km przy temperaturze powietrza wynoszącej 40 stopni Celsjusza. Po zakończeniu biegu każdy koń, który w nim uczestniczył przeszedł bardzo dokładną kontrolę weterynaryjną. U żadnego z nich nie stwierdzono żadnych poważnych nieprawidłowości, problemów zdrowotnych.
W 1950 roku konie budionnowskie brały udział w 24 godzinnym biegu. Sześcioletni ogier o imieniu Zanos wraz ze swym jeźdźcem pokonali 309 kilometrów w 19 godzin.
W latach 50-tych XX wieku wypuszczono eksperymentalną grupę koni budionnowskich na wyspę na jeziorze Manych w obwodzie rostowskim, aby sprawdzić ich zdolności adaptacyjne.
W ciągu kilku lat populacja rozrosła się, dzięki czemu wysnuto wniosek, że rasa jest odporna, zdolna przetrwać bez ingerencji, wsparcia człowieka.
Początki powszechnej automatyzacji oraz rozwoju technologii spowodowały, że od lat 60 XX wieku gwałtownie malała rola konia w wojsku i gospodarce, co zapoczątkowało okres wykorzystywania koni budionnowskich w sporcie jeździeckim.
Wszystkie konie budionnowskie są na stałe wpisane do państwowej księgi stadnej, której kolejne tomy wydawane są co roku. Potwierdzenie przynależności do rasy wydawana jest w postaci certyfikatu Wszechrosyjskiego Instytutu Badawczego Hodowli Koni.
Pracownicy Instytutu rokrocznie przeprowadzają i publikują oceny ogierów, które są wykorzystywane podczas hodowli rasy.
Wygląd i charakter
Większość przedstawicieli rasy ma ok. 160 cm wysokości mierzonej w kłębie, chociaż bardzo często zdarzają się osobniki mierzące ponad 170 cm.
Konie budionnowskie charakteryzuje proporcjonalna sucha głowa o prostym profilu, szerokim czole i wyrazistych oczach. Szyja jest długa, łopatki skośne, kłąb dobrze rozwinięty i wyraźnie zaznaczony. Klatka piersiowa głęboka, zad oraz kończyny mocne, dobrze umięśnione.
Dominującym umaszczeniem jest kasztanowate ze złocistym połyskiem. Zdarzają się też konie jasnogniade ze złotym połyskiem.
Hodowcy koni budionnowskich wyróżniają trzy typy wewnątrzrasowe:
- Typ klasyczny: duże konie o dobrze rozwiniętej muskulaturze i dużym potencjale roboczym, które wykazują cechy charakterystyczne dla rasy dońskiej oraz pełnej krwi angielskiej.
- Typ orientalny: cechą charakterystyczną tego typu są płynne, zaokrąglone kształty oraz złotawy połysk odziedziczone po rasie dońskiej.
- Typ masywny: duże konie o długim tułowiu, które nie są tak szybkie i zwinne jak przedstawiciele pozostałych typów.
Dość często występują również typy mieszane: orientalno-masywne lub orientalno-klasyczne.
Konie budionnowskie cechuje przyjazne, łagodne usposobienie. Są bardzo inteligentne, spokojne, cierpliwe, uległe.
Wykazują niezwykłą wytrzymałość i odwagę. Szybko przywiązują się do swojego opiekuna, za to wykazują niechęć do posłuszeństwa wobec obcych osób.
Użytkowanie
Współczesne konie budionnowskie to rasa sportowa, która zyskuje coraz większą popularność poza granicami Rosji.
Zagraniczni hodowcy doceniają duży potencjał sportowy przedstawicieli tej rasy, ich wytrzymałość i zwinność, jak również zdolność uszlachetniania innych ras, dzięki wysokim wskaźnikom siły.
Rasa zajmuje trzecie miejsce pod względem liczebności wśród koni sportowych. Wykorzystywane są w wielu dyscyplinach: skokach przez przeszkody, triathlonie, wyścigach konnych oraz ujeżdżeniu, a także w rekreacji.
